Traditie

Zo, ik wilde het eens even hebben over ‘traditie’. Dat woord hoor je links en rechts als er iets bewaakt of verdedigd moet worden: “Ja maar, dat is nu eenmaal een traditie!” Voor veel mensen is dat zinnetje al genoeg om een gebruik of een gewoonte te rechtvaardigen. Maar is dat terecht of juist niet?

Laten we eerst eens kijken wat ‘traditie’ nu echt betekent. Net zoals zoveel Nederlandse woorden is ‘traditie’ ontleend aan het Latijn: tradére = overleveren. Het is een gebruik dat van de ene generatie op de andere wordt doorgegeven.

Dat kan dan over Sinterklaas of Kerstmis gaan, maar ook over een manier van opvoeden of koken. Ik denk dat heel wat jonge ouders hun kinderen opvoeden zoals ze zelf grootgebracht zijn en de stamppot van spekjes voorzien omdat hun moeder het vroeger ook zo deed. Tradities bieden houvast in de ratrace en chaos van je eigen bestaan.

De functie van tradities is het in stand houden van de maatschappelijke stabiliteit, zegt Wikipedia. Misschien moeten de bijdragers dat zinnetje nog wat bijschaven, want met de heftige Zwarte-Piet-discussie van de laatste jaren, zou je niet zeggen dat tradities voor stabiliteit in de samenleving zorgen.

Elke zondag Chinees

Het gekke is dat de ene traditie zonder tegengeluid is verdwenen en de andere met man en macht wordt verdedigd. Veel gezinnen gingen in de jaren 70 en 80 elke zondag naar de Chinees om daar een tas vol bakjes babi pangang en foe yong hai te halen. En ja, dan bleef er nog genoeg rijst over voor de maandag. Een geruisloos verdwenen traditie, net zoals de ooievaar in de voortuin bij een geboorte, met Driekoningen langs de deuren gaan, ganzenborden met het héle gezin, levertraan eten en alle kinderen wassen in hetzelfde badwater.

Koteletten

En dan heb je nog tradities van anderen die je zelf als obscuur beschouwt. In mijn studentenjaren was ik echt geschokt toen ik bij een vriend thuis at. Op mijn bord lag een kotelet – toch al niet mijn favoriet – maar daar bleef het bij. “Begin maar hoor!”, zeiden de ouders vriendelijk. Dus ik moest eerst die hele homp vlees naar binnen werken voordat ik er ook maar íets bij kreeg. Pas later kwamen de aardappelen en tot snot gekookte bonen. “Ja, dat is bij ons traditie!”, zei de vriend later.

Ik heb het altijd zo gedaan

Het gekke van tradities is dat ze je rationele brein vaak uitschakelen. ‘Laat me, ik heb het altijd zo gedaan’, zong Ramses Shaffey. Alsof hij wilde zeggen: ‘Val me niet lastig met het waarom’.

Tradities ontstaan soms spontaan, zoals bijvoorbeeld de Top 2000 aan het eind van het jaar, maar andere zijn weer op een berekenende manier ingevoerd. De Gouden Koets is wat je noemt een ‘uitgevonden traditie’. Koningin Wilhelmina wilde zich op Prinsjesdag laten vervoeren met een auto, maar die werd te modern geacht ‘voor het volk’. Het volk werd later zo modern als wat, maar de koets bleef. 

Al heel lang

Het gaat mis als tradities drijven op een kurk die ‘beroep op ouderdom’ of in het Latijn argumentum ad antiquitatem heet. In dat geval willen voorstanders de traditie rechtvaardigen met als enige reden ‘omdat het al zo lang bestaat’. Wat zou daar allemaal onder kunnen vallen? Stierenvechten, vrouwenbesnijdenis, vuurwerk, elke dag vlees eten, Zwarte Piet, wapenbezit?

Voel de discussie al opborrelen? Op Wikipedia las ik dat journalist Max Westerman analyseerde hoe het beroep op traditie voor de Nederlandse monarchie, Zwarte Piet en (consumenten)vuurwerk wordt gehanteerd als “een eenvoudig excuus om alles bij het oude te laten, ook al is het uit de tijd, onjuist, onrechtvaardig of krenkend (...).”

Niet meer van deze tijd

Jaja, en wat vind ik er nu zelf van? Ik denk dat tradities op een mooie manier voor houvast en verbinding kunnen zorgen, maar dat ze niet ten koste mogen gaan van de levenskwaliteit en het levensgeluk van anderen, en die anderen kunnen ook dieren zijn. Best een aardig statement, al zeg ik het zelf, maar lastig om langs een meetlat te leggen.

Pas geleden las ik een artikel waarin stond dat de mensen die ‘het is nu eenmaal een traditie’ zeggen, dezelfde mensen zijn die vaak ‘dat is toch niet meer van deze tijd’ roepen. En dat is weer een mooi bruggetje naar de kerstkaarten van Annemarie. Kerstkaarten sturen is ‘nu eenmaal een traditie’, maar eigenlijk ‘ook niet meer van deze tijd’. Vinden sommige mensen.

Je kunt natuurlijk je hele Whatsapp-vriendenlijst in één keer ‘fijne feestdagen’ wensen en daar een goed gevoel aan overhouden, maar oppervlakkig is het wel. Nee, wij sturen heus niet iedereen een kerstkaart, maar pikken er altijd mensen uit die we extra aandacht willen geven met een persoonlijk kaartje.

En standaard stoppen we bij de hele buurt een kerstkaart in de bus. Kost je geen postzegels en het is goed voor het buurtgevoel ook. Een echte…. traditie ;-)

Hoe denk jij over tradities? Reageren mag!

Groeten!
Gerard

- - -